ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՕՐԱՑՈՒՅՑ
Ռազմական բժիշկ՝ ոչ թե մասնագիտություն, այլ կենսակերպ
«Նետեր հանողից» մինչև կյանքի համար պայքարողներՌազմական բժշկի մասնագիտությունը ձևավորվել է այն ժամանակ, երբ աշխարհում սկսվեց առաջին պատերազմը։ Ռազմական բժիշկը նույնիսկ խաղաղ պայմաններում է գտնվում զգոն վիճակում, որպեսզի անհրաժեշտության դեպքում արագ հայտնվի այնտեղ, որտեղ ունի իրենց կարիքը։Զինվորական բժշկի մասնագիտությունը միշտ էլ հատուկ տեղ է զբաղեցրել բժշկության ոլորտում: Այս մասնագիտացում ունեցող բժիշկը պետք է օժտված լինի ոչ միայն գերազանց մասնագիտական գիտելիքներով և հմտություններով, այլև տիրապետի ծայրահեղ պայմաններում աշխատելու ունակության, դիմացկունության, ֆիզիկական սահմանափակ հնարավորությունների սահմաններում աշխատելու ունակության:Խաղաղության ժամանակ ռազմական բժիշկները պարտավորվում են պահպանել սպաների և զինվորների առողջությունը։ Զորամասերում ռազմական բժիշկները հետևում են նաև սննդի մաքրությանն ու թարմությանը։ Ռազմական բժշկությունը` որպես մասնագիտություն, Հայաստանում ձևավորվեց՝ բանակի կայացմանը զուգահեռ: Իսկ մինչ այդ` Արցախյան շարժման տարիներին, որպես ռազմական բժիշկներ` իրենց աշխատանքային պարտքը կատարում էին բժշկական համալսարանի տարբեր ֆակուլտետներն ավարտած և զինծառայության մեկնած զինվորները: Արդեն 1994 թվականին կազմավորվեց Բժշկական համալսարանի Ռազմաբժշկական ֆակուլտետը:Ռազմական բժշկության պատմությունՆույնիսկ հին հույները զորքում ունեին հատուկ բժիշկներ: Նրանցից ոմանք զբաղվում էին բացառապես ներքին հիվանդությունների բուժմամբ, մյուսները ՝ վիրաբուժական (հնում բժշկին անվանում էին «նետեր հանող»): Բժիշկները կազմում էին բանակի անփոփոխ մասը։ Նրանք կրթություն էին ստանում հոգևոր և աշխարհիկ բժշկական դպրոցներում:Հռոմի գոյության առաջին դարերում բժշկությունն օգտագործում էր նախապատմական ժամանակաշրջանի առանձնահատկությունները՝ անեծքների, ոգիների վտարման և տարբեր սնահավատ սխեմաների բուժման միջոցով: Հռոմեական կայսրության անկումից հետո՝ մինչև 11-րդ դարը, զորքերում մշտական բժիշկներ չկային՝ զինվորներին բուժելու համար,հիվանդանոցներ նույնպես չկային: Առաջին անգամ հիվանդանոցները սկսեցին կազմակերպվել Իտալիայում՝ Խաչակիրների վերադարձի համար: Բոլոր պատերազմների պատմությունը նաև ռազմական բժիշկների սխրանքների պատմությունն է: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին իրենց աշխատանքի շնորհիվ վիրավորների 72.3% -ը և հիվանդ զինվորների 90.6% -ը վերադարձել են հերթապահություն: Բանակի և նավատորմի բուժաշխատողների շարքում 44 հոգու շնորհվել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչում, ավելի քան 116 հազարը ստացել են ԽՍՀՄ շքանշաններ և մեդալներ:Արցախյան պատերազմի տարիներին Բժշկական ինստիտուտում շտաբ էր ստեղծվել։ Կամավոր հիմունքներով ուսանողներ էին հավաքագրվում և գործուղվում ՀՀ սահմանամերձ շրջաններ, Արցախ: Ինստիտուտի զինվորական ամբիոնից ստանալով զինվորական հագուստ և պայուսակ՝ առաջին բուժօգնության համար անհրաժեշտ դեղորայքով, վիրակապական նյութերով ՝ կամավոր ապագա բժիշկերը մեկնում էին պատերազմ։ Ինչպես բնութագրում է ռուս ռազմաբժիշկ Ալեքսանդր Սախարովը «Պատերազմը տրավմատիկ համաճարակ է»: Պատվաստանյութ չկա: Վիրակապերն ու վիրահատությունները չեն օգնի: Բժիշկները չեն կարող դադարեցնել պատերազմը: Նրանք կարող են միայն կանգնեցնել այնտեղ թափվող արյունը և փորձել բուժել դրանից հետո մնացած վերքերը:Ռազմական բժիշկների առօրյան և գործունեությունը տարբերվում են սովորական բժիշկների աշխատանքից։ Բացի մասնագիտական դժվարություններից, ռազմական բժիշկը պետք է հաղթահարի նաև զինվորական դժվարությունները, արագ որոշումներ կայացնելու կարողություն ունենա, առանց սարքավորումների ախտորոշել կարողանա։Պատերազմող երկրի համար պարտադիր է ունենալ լավ ռազմական բժիշկներ։ Իրավամբ կարող ենք արձանագրել, որ մեր բանակը հուսալի ձեռքերում է։
Ի՞նչ է արվում Հայաստանում կորոնավիրուսի ներթափանցումը կանխելու համար
Չինաստանում արձանագրված նոր կորոնավիրուսի (2019-nCoV) դեպքերի ներկրումը Հայաստանի Հանրապետություն կանխելու նպատակով ՀՀ առողջապահական եւ աշխատանքի տեսչական մարմնի սահմանային բժշկասանիտարական հսկիչ կետերը մշտական հսկողություն են իրականացնում Հայաստան ժամանողների նկատմամբ՝ օդային եւ ցամաքային սահմանը հատող բոլոր անձանց հանդեպ իրականացնելով ավտոմատ ստացիոնար ջերմաչափում եւ արտաքին զննում։Եթե ՀՀ սահմանը հատող անձի մոտ առկա են ջերմություն, ինչպես նաեւ վարակիչ հիվանդություններին բնորոշ կլինիկական այլ ախտանշաններ, նա մեկուսացվում է՝ անձնակազմի եւ մյուս ուղեւորների հետ շփումը սահմանափակելու նպատակով։ Վերցվում եւ արձանագրվում են նրա տվյալները՝ դրանք փոխանցելու տվյալ անձի գրանցման կամ բնակության վայրի պոլիկլինիկա՝ հետագա վարումն իրականացնելու նպատակով։Սակայն այս քայլերը կարող են բավական չլինել՝ վիրուսի ներթափանցումը կանխելու համար, քանի որ, ըստ վերջին տվյալները, վիրուսով վարակված պացիենտները վարակիչ են նույնիսկ հիվանդության ինկուբացիոն շրջանում, այսինքն՝ մինչեւ ախտանիշների ի հայտ գալը։Ձեռնարկվել են նաեւ իրազեկման մի շարք միջոցառումներ։ Մասնավորապես, սահմանային բժշկասանիտարական հսկիչ կետերում տեղադրվել են տեղեկատվական պաստառներ, որոնց միջոցով տեղեկացվում է նոր վիրուսի, դրանով չվարակվելու եւ դեպքերի ներկրումը Հայաստանի Հանրապետություն կանխելու անհրաժեշտ քայլերի մասին։Չհիվանդանալու և դեպքերի ներկրումը Հայաստանի Հանրապետություն կանխելու համար՝ առողջապահության նախարարությունը հորդորում է.միջազգային ուղևորություններ ծրագրելիս` հաշվի առնել տվյալ երկրի համաճարակային իրավիճակը,եթե գտնվում եք Չինաստանում, հատկապես՝ Ուհան կամ հարակից քաղաքներում, ապա խուսափե´ք կամ բացառե՛ք կենդանական (հատկապես՝ ծովամթերքի) շուկաներ այցելելուց,օգտագործե´ք միայն լավ եփված սնունդ, շշալցված ջուր,խուսափե´ք շնչառական վարակներով հիվանդների հետ սերտ շփումից,մի այցելե´ք կենդանաբանական այգիներ կամ մի մասնակցե´ք մշակութային միջոցառումների, որտեղ ներգրավված են կենդանիներ,օգտագործե´ք անհատական պաշտպանիչ միջոցներ (դիմակներ),լվացե´ք ձեռքերը դրսից տուն գալիս և սնունդ ընդունելուց առաջ,գրիպանման երևույթների առկայության դեպքում դիմե´ք բժշկի,մի´ զբաղվեք ինքնաբուժմամբ,եթե վերադարձել եք Չինաստանից և ձեզ մոտ առկա են գրիպանման հիվանդություններին բնորոշ ախտանշաններ, ապա դիմե´ք բժշկական օգնության՝ նշելով ճամփորդության մասին:Հիշեցնենք, որ հունվարի 23-ի դրությամբ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը չի հայտարարել հանրային առողջապահության ոլորտում միջազգային նշանակության արտակարգ իրավիճակ, քանի որ դեպքերն, ըստ կլինիկական բնորոշման, «մեղմ» են, տեղայնացման աշխատանքներն արդյունավետ են, և արտակարգ իրավիճակը դիտվում է միայն Չինաստանում։
Լիցենզավորման գործակալությունն ամփոփել է կատարված աշխատանքները
2019 թվականին կայացել է լիցենզավորման 33 նիստ, որոնց ընթացքում քննարկվել է կազմակերպությունների և անհատ ձեռնարկատերերի կողմից ներկայացված հայտերի ու կից փաստաթղթերի, ինչպես նաև տեղում ուսումնասիրության արդյունքների հիման վրա կազմված 605 եզրակացություն (106 հայտատուի մոտ չի իրականացվել տեղում ուսումնասիրություն): Արդյունքում` 408 կազմակերպության տրվել է դրական, 197-ին բացասականեզրակացություն: 2018 թվականինգումարվել է24 լիցենզավորման նիստ, ներկայացվել է 469 եզրակացություն (95 հայտատուի մոտ չի իրականացվել տեղում ուսումնասիրություն), ինչի արդյունքում շուրջ 358 կազմակերպությանտրվել է դրական եզրակացություն և111կազմակերպության` բացասական:Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմնի կողմից 2019 թվականի ընթացքումկասեցման միջնորդություն է ներկայացվել դեղատնային գործունեությամբ զբաղվող 136 կազմակերպության վերաբերյալ, որոնցից 32 կազմակերպության լիցենզիաների գործողությունըկասեցվել է, իսկ բժշկական օգնության և սպասարկման իրականացմամբ զբաղվող ներկայացված 226-ից`76 կազմակերպության լիցենզիաներիգործողություն: Դեղատնային գործունեությամբ զբաղվող 32 կազմակերպություններից խախտման պատճառները վերացնելուց հետո29-ի կասեցման հրամանները ուժը կորցրած են ճանաչվել, բժշկական օգնության և սպասարկման իրականացմամբ զբաղվող 76-ից ուժը կորցրած է ճանաչվել 15-ը, մասնակի` 27-ը:2018-ինկասեցման է ներկայացվել և կասեցվել է 2 կազմակերպության գործունեություն:Լիցենզավորված կազմակերպությունների տնօրենների և անհատ ձեռնարկատերերի կողմից ներկայացված դիմումների համաձայն`2019 թվականին կասեցվել է 23, դադարեցվել է 215 լիցենզիայի գործողություն, 2018-ին կասեցվել է 24, դադարեցվել` 178:Նախորդ տարիթվով 76 է տրամադրվել, բուժտեխնիկայի կամ բուժական մեթոդի` թվով 24, 2018-ին`դեղերի գովազդի90 թույլտվություն և բուժտեխնիկայի կամ բուժական մեթոդի` 19:2019 թվականի ընթացքում դեղի գովազդի և բուժտեխնիկայի կամ բուժական մեթոդի 26 հայտ մերժվել է, 2018-ի ընթացքում` 23:2018-2019 թվականների ընթացքում լիցենզավորման գործակալության կողմիցիրականացվել են նաև այլ աշխատանքներ, մշակվել և ՀՀ կառավարություն եններկայացվել օրենսդրական մի շարք փոփոխություններ, որոնք միտված են ոլորտի բարելավմանը:
Պեկինում առողջությանն սպառնալիքի ամենաբարձր մակարդակն են հայտարարել կորոնավիրուսի պատճառով
Պեկինի առողջապահության կոմիտեն հունվարի 24-ին տեղական ժամանակով 14:00-ին (Երեւանի ժամանակով 10:00-ին) հանրային առողջությանն սպառնալիքի հակազդման ամենաբարձր՝ առաջին մակարդակն Է հայտարարել կորոնավիրուսի կապակցությամբ: Այդ մասին հայտնել Է այդ մարմնի նախագահ Լեյ Հայչաոն: Քաղաքում կձեռնարկվեն հիվանդության տարածմանը հակազդելու արտակարգ միջոցներ, պարզաբանել Է նա: Ինչպես նշվում Է հաղորդագրության մեջ, մինչ այժմ Պեկինում նոր տիպի թոքաբորբով հիվանդացել Է 29 մարդ, նրանցից մեկը ծանր վիճակում Է:Ինչպես արդեն տեղեկացվել Է, Պեկինի մշակութային օբյեկտները փակվել են նոր տիպի թոքաբորբի տարածման պատճառով: Հունվարի 24-ին այդ մասին հայտարարել են Արգելված Քաղաքը (Գուգուն թանգարանը), Չինաստանի ազգային թանգարանը, Պետական գրադարանը, Կերպարվեստի չինական թանգարանը («Մեյշուգուան»), Կատարողական արվեստների ազգային կենտրոնը (Չինաստանի մեծ թատրոնը), Չինաստանի մանկական թատրոնը եւ մշակույթի մի ամբողջ շարք այլ խոշորագույն հիմնարկություններ: «Բոլոր ուժերով նոր տիպի թոքաբորբի վիրուսի տարածմանը հակազդելու աշխատանքն իրականացնելու եւ անձնակազմի վարակումը կանխելու նպատակով հունվարի 25-ից փակվում Է Գուգուն թանգարանը: Աշխատանքի վերսկսման մասին կհայտարարվի լրացուցիչ»,- մասնավորապես ասված Է նախկին ձմեռային կայսերական պալատական համալիրի կայքում, որը հայտնի Է նաեւ որպես Արգելված քաղաք:Հունվարի 23-ին Պեկինի իշխանությունները նաեւ որոշում են ընդունել չեղարկել բոլոր ընդգրկուն հանրային միջոցառումները քաղաքում՝ կանխելու 2019-nCoV կորոնավիրուսի հարուցած թոքաբորբի համաճարակը:«Առաջին տեղը դնելով մարդկանց անվտանգությունն ու առողջությունը, համաճարակի կանխարգելման ու կանխման, մարդկանց զանգվածային կուտակումները կրճատելու եւ կայուն ու երջանիկ Գարնան տոնը (Չունցզե, Նոր տարի՝ լուսնային օրացույցով) ապահովելու համար կուսակցության քաղաքային կոմիտեի եւ Պեկին քաղաքի կառավարության աշխատանքային խմբի որոշմամբ, սկսած այսօրվանից, չեղարկվում են բոլոր խոշոր միջոցառումները»,- ասված Է Պեկինի մշակույթի եւ զբոսաշրջության վարչության հաղորդագրության մեջ: Հակազդման ամենաբարձր մակարդակն Է հայտարարված նաեւ Հուբեյի ամբողջ նահանգում, որի բնակչությունը կազմում Է մոտավորապես 59,2 մլն մարդ: Այնտեղ Է գտնվում Ուհան քաղաքը, որտեղ տեղի Է ունեցել 2019-nCoV կորոնավիրուսի հարուցած նոր տիպի թոքաբորբի բռնկումը:Հուբեյի նահանգի 12 քաղաքներ Ուհան քաղաքից անմիջապես հետո հաղորդագրություններ են հրապարակել տրանսպորտային հաղորդակցության ժամանակավոր դադարեցման մասին: Ուհանում ամենախիստ կարանտինն Է:Հունվարի 23-ի ժամը 10:00-ից դադարել են երթեւեկել ավտոբուսները, լաստանավերը, մետրոն, քաղաք չեն թողնում մարդատար ավտոբուսներ եւ ջրային տրանսպորտ, քաղաքի օդանավակայանից մեկնաթռիչքները եւ երկաթուղային կայարաններից մեկնումները նույնպես չեղարկված են: Քաղաքի եւ երկրի իշխանությունները խորհուրդ են տալիս չժամանել այնտեղ եւ քաղաքից չմեկնել առանց հատուկ պատճառների, հաղորդել Է ՏԱՍՍ-ը:
Կորոնովիրուսի մասին
Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում չինական կորոնավիրուսը, որի մասին վերջերս այդքան շատ է խոսվում։ Հիվանդությունների վերահսկման եւ կանխարգելման ազգային կենտրոնի մասնագետները պատասխանել են մի քանի հաճախ տրվող հարցի այս վիրուսի մասին։Ի՞նչ է կորոնովիրուսըԿորոնովիրուսը պատկանում է այն վիրուսների խմբին, որոնք առաջացնում են տարբեր հիվանդություններ՝ սովորական հարբուխից մինչև ծանր հիվանդություն, օրինակ՝ Մերձավոր Արևելքի շնչառական համախտանիշը (MERS-CoV) և Ծանր սուր շնչառական համախտանիշը (SARS-CoV)։ Նոր կորոնովիրուսը (nCoV) նոր ենթատեակ է, որը մինչ օրս չէր հայտնաբերվել մարդկանց շրջանում։Ի՞նչ ծագում ունի կորոնովիրուսըԿորոնովիրուսը կենդանական ծագման հիվանդություն է, որը փոխանցվում է կենդանիներից մարդուն։ Փորձագետները պարզել են, որ կորոնավիրուսը փոխանցվում է անձից այլ անձին։Ինչպե՞ս պաշտպանվել կորոնովիրուսիցԿորոնովիրուսներով վարակման արդյունքում հիմնականում ախտահարվում են շնչառական օրգանները։ Հետևաբար առաջարկվում է հետևել ձեռքերի, ինչպես նաև հազալու և փռշտալու հիգիենայի պահպանման կանոններին։ Չվարակվելու համար, խորհուրդ է տրվում հնարավորինս խուսափել կենդանիների հետ չպաշտպանված շփումից՝ օգտագործելով անհատական պաշտպանիչ միջոցներ, իսկ շփման դեպքում՝ մանրակրկիտ լվանալ ձեռքերը, ինչպես նաև լիարժեք եփել միսը նախքան մատուցելը։Կա արդյո՞ք բուժումԿորոնովիրուսի առանձնահատուկ բուժում չկա, սակայն հիվանդության հետևանքով առաջացած առողջական խնդիրները կարող են բուժվել:
Առաջին օգնության արկղիկներ
Արտակարգ իրավիճակներում որպես վիրակապ կարող են ծառայել հանպատրաստից ձեռքի տակ եղած միջոցներ՝ բամբակյա լաթեր, հագուստ, մաքուր սրբիչներ և այլն։ Սակայն վերքերը վարակումից պաշտպանելու համար օգնություն ցուցաբերելիս միշտ ցանկալի է օգտագործել վարակազերծված վիրակապական նյութեր: Այդ պատճառով նախօրոք պատրաստած Առաջին օգնության արկղիկ ձեռքի տակ ունենալը շատ կարևոր է։ Արկղիկում կարող են լինել տարբեր տեսակների, չափսերի և նշանակության վիրակապեր, մկրատ, ախտահանիչ նյութեր և այլն։ Այդպիսի արկղիկներ ցանկալի է ունենալ թե տանը, թե աշխատավայրում, թե մեքենայի մեջ: Պարունակության մոտավոր ցանկը բերված է ստորև։ Առաջին օգնության արկղիկի պարունակության օրինակելի ցանկտարբեր չափերի ստերիլ անձեռոցիկներտարբեր չափերի փաթույթային վիրակապերեռանկյունաձև վիրակապերտարբեր չափերի կպչուն սպեղանիներանգլիական քորոցներկպչուն ժապավենստերիլ ռետինե ձեռնոցներառաձգական վիրակապերմկրատբռնիչդիմակներ՝ ներփչումներ կատարելու համարսպիրտ չպարունակող հականեխիչ լուծույթներ վերքերի մշակնամ համար ( պովիդոն-յոդ,բետադին)հականեխիչ լուծույթ ձեռքերի ախտահանման համար (սպիրտ պարունակող)հականեխիչ և անտիբիոտիկ քսուքներօճառնոթատետր, մատիտլապտերՁեր ընտանեկան Առաջին օգնության արկղիկի պարունակությունը կարող եք ինքներդ որոշել՝ ելնելով ընտանիքի անդամների տարիքից, նրանց առողջական վիճակից: Եթե ընտանիքի անդամ ունի որևէ հիվանդություն, ապա արկղիկում ընդգրկեք նաև բժշկի կողմից նրան նշանակված դեղամիջոցները:ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿԱՐՄԻՐ ԽԱՉԻ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆ
Սեպսիս կամ արյան վարակ
Սեպսիսը հայտնի է նաև որպես «թաքնված մարդասպան», քանի որ այն հայտնաբերելը շատ դժվար է:Սեպսիսն առաջանում է թարախային բորբոքման տեղային օջախից՝ արյան հունի, ավշային ուղիների՝ այնտեղից հիվանդի բոլոր հյուսվածքների և օրգանների ﬔջ թարախածին մանրէների տարածման հետևանքով։ Սեպսիսի աղբյուր կարող է դառնալ վարակված վերքը կամ տարբեր ﬔծության ծավալի թարախային օջախը։Սեպսիսի հարուցիչներն առավել հաճախ ստաֆիլոկոկներն են, ստրեպտոկոկերը, հազվադեպ՝ պնևմոկոկերը, աղիքային ցուպիկը և այլ մանրէներ:Իմունային համակարգի ծանրաբեռնվածության արդյունքում՝ վարակին դեմ պայքարի փոխարեն, այն սկսում է «հարձակվել» մարմնի այլ մասերի վրա:Ի վերջո, առաջանում է օրգանների անբավարարություն։Բակտերիաներն ու վիրուսները, որոնք առաջացնում են փորլուծություն կամ թոքերի այս կամ այն հիվանդություններ, կարող են դառնալ սեպսիսի հիմնական պատճառ:Սեպսիսն ուղեկցվում է ջերմաստիճանի բարձրացմամբ կամ անկմամբ, ընդհանուր թուլությամբ, դողով, առատ քրտնարտադրությամբ, երբեմն առաջանում են մաշկի դեղնախտային գունավորում և տարբեր ցաներ: Աստիճանաբար առաջանում է հիվանդին մահ սպառնացող ինքնաթունավորում: Սեպսիսի կամ արյան վարակման դեպքում մանրէները երբեմն չեն բազմանում արյան մեջ, այլ դրա հոսքով տարածվում են տարբեր օրգաններ և հյուսվածքներ, որտեղ էլ առաջացնում են բազմաթիվ թարախային օջախներ:Սեպսիսի կանխարգելումը կախված է ցանկացած թարախային գործընթացի (վերքի թարախակալում, ֆուրունկուլ, մատնաշունչ, ֆլեգմոն) դեպքում ժամանակին բժշկի դիմելուց: Տեղային թարախային գործընթացի ժամանակ հատկապես պետք է զգույշ լինել՝ նույնիսկ ընդհանուր վիճակի չնչին վատացումից (ջերմաստիճանի բարձրացում, դող): Կարևոր նշանակություն ունեն նաև կենցաղային վնասվածքների կանխումը, մանր վնասվածքների (քերծվածք, ճանկռվածք), հատկապես վերքերի ժամանակին մշակումը:Նորածինների մոտ սեպսիսի հաճախակի պատճառներից կառող է լինել պորտի թարախակալումը:Որո՞նք են սեպսիսի ախտանիշները:Մեծահասակների մոտ՝անհասկանալի խոսքուժեղ դող կամ մկանների ցավօրվա ընթացքում միզարտադրության բացակայությունծանր շնչառությունսրտի բարձր հաճախականություն և մարմնի բարձր կամ ցածր ջերմաստիճանպիգմենտավորված կամ գունաթափված մաշկԵրեխաների դեպքում՝պիգմենտավորված, կապտավուն կամ գունատ տեսքքնկոտություն կամ դժվար է արթնանալու հատկություն մարմնի սառնությունարագ շնչառությունցան, որը սեղմելիս չի անհետանումցավեր կամ ցնցումներ։Ինչ է անհրաժեշտ սեպսիսի կանխարգելման համարՎարակների քանակի կրճատումը կարող է նվազեցնել սեպսիսի առաջացումը:Շատ երկրների համար սա նշանակում է լավ սանիտարական միջոցներ՝ մաքուր ջուր և պատվաստանյութերի հասանելիություն:Վարակումը կանխելու համար հակաբիոտիկների կամ հակավիրուսային դեղամիջոցների վաղ կիրառումը կարող է մեծ նշանակություն ունենալ սեպսիսի բուժման պարագայում։https://www.bbc.com/news/health-51138859
Վագինիզմ
Վագինիզմը մեր երկրում ամենահաճախ հանդիպող կանանց սեռական խանգարումներից մեկն է։ Դա հեշտոցի արտաքին մեկ երրորդականի մկանների ակամա կծկումն է, որը բերում է սեռական ակտի անհնարինությանը։ Սեռական անդամի ներհրման բազմաթիվ փորձերը ավարտվում են ապարդյուն և կինը շարունակում է մնալ կույս, խուսափելով իսկ երբեմն էլ սարսափելով սեռական հարաբերություններից։ Վագինիզմի դեպքում բացառում ենք օրգանական խնդիրները։ Վագինիզմը ունի հոգեբանական ծագում։ Պատճառներից ամենակարևորը վախերի առկայությունն է կուսազրկումից, կամ առհասարակ սեռական հարաբերությունից։ Երբեմն վագինիզմի զարգացման հիմքում ընկած է անհաղթահարելի վախի զգացումը՝ վախ սեռական ակտից կամ դեֆլորացիայից (կուսաթաղանթի պատռում): Սրվում է անմիջապես սեռական ակտի փորձի ժամանակ` առաջացնելով ակամա կծկումներ, ինչն էլ անհնարին է դարձնում բուն ակտը: Իսկ վախի հիմքում ընկած է սեռական ոլորտում սխալ տեղեկացվածությունը կամ ընդհանրապես անտեղյակությունը:Ինչը կարող է նպաստել վագինիզմի առաջացմանըՎագինիզմի զարգացմանը շատ հաճախ նպաստում է զուգընկերների միջև հաղորդակցման բացակայությունը: Այսպիսով` Վագինիզմը երբեմն միջանձնային խնդիրների հետևանք է, որն էլ իր հերթին խորացնում է այն: Վագինիզմը բնորոշ է չխոսկան և ներշնչվող աղջիկներին, ովքեր բավականին պատկերավոր ընկալում եմ այն բոլոր պատմությունները որոնք լսում են ։ Շատ հաճախ աղջիկները միասին քննարկում են իրենց առաջին սեռական փորձը, և լսում «զարհուրելի» պատմություն կուսազրկման և արյունահոսությունների մասին, որոնք տեղի են ունեցել առաջին գիշերից հետո։ Բայց պետք է նշել որ թե ցավը թե արյան առկայությունը տարբեր մարդիկ տարբեր են ընկալում և ներկայացնում։ Նույն կուսազրկումը կարող է ընթանալ մի քանի կաթիլ արյան առկայությամբ, որը հաճախ կարող է ներկայացվել որպես արյան գետեր և «մահացու» վիճակ։ Կարող է լինել նաև վախ հղիությունից, աբորտներից, դիմացինի կոպիտ վարքից, կամ երբևէ բռնության փորձ տեղի ունեցած լինի, որը կնոջ կյնաքում կարող է հոգեկան վնասվածքների պատճառ դառնալ, որի արդյունքուն կինը կարող է մերժել ցանկացած տղամարդու։ Վագինիզմի դեպքում զույգերը ամուսնանում են, բայց սեռական հարաբերություններ չեն ունենում, տարիներ շարունակ, մինչ սեքսոլոգի կողմից բուժման ենթարկվելը։ Դա կոչվում է կուսական ամուսնություն՝ վիրգոգամիա։ Երբեմն կանայք համաձայն են այլընտրանքային կապերի առկայությանը՝ օրալ, անալ սեքս, բայց ոչ միայն հեշտոցային եղանակով։ Կա վագինիզմի մի քանի աստիճան։ Բարդ դեպքերում միայն այն մտքից երբ կարող է երբրէ ունենալ սեռական հարաբերություն կամ գինեկոլոգիական զննում արդեն իսկ մկանները կծկվում են և նկատվում է անհանգստություն։ Իսկ ավելի թույլ արտահայտված դեպքերում, կանայք կարող են ֆլիրտային կապի մեջ լինել՝ շոյանքներ, քնքշանք, գրկախառնություն, բայց երբ հարցը հասնում է բուն ներհրման գործողությանը, կրկին հեշտոցի արտաքին 1/3-ի մկանները կծկվում են, սեռական ակտը դարձնելով անհնարին։ Ամուսինը նկարագրում է, որ առնանդամը հանդիպում է պատի, որից այն կողմ հնարավոր չի լինում անցնել։Ինչ անել, երբ կա վագինիզմԱյս վիճակը որքան էլ ծանր է կնոջ համար, բայց միևնույն է գրեթե 100% բուժելի է։ Բուժումը իրականացվում է հեշտոցային լայնիչների, հոգեթերապիայի և սեքս թրեյնինգների զուգակցումով։ Պետք է տարվի աշխատանքներ որի արդյունքում կինը իր կամքով պատրաստակամություն կունենա բուժվելու։ Բուժման ընթացքում բժիշկը չի իրականացնում ներզննում և ցանկալի է որ ողջ գործողությունները իրականացնի հենց այցելուն իհարկե բժշկի հսկողության և խորհուրդների ներքո։ Միջինում բուժումը տևում է մեկ ամիս, որից հետո Վագինիզմով կինը կարողանում է ունենալ առանց խնդիրների սեռական հարաբերություններ։Բժիշկ-սեքսոլոգ Անդրոնիս Ղարիբյան
Հաբ, որի գործածումը կկանխի ՄԻԱՎ վարակի փոխանցումը
Մեծ Բրիտանիայում 73% ՄԻԱՎ վարակը հանդիպում է գեյ և բի տղամարդկանց շրջանում: Ըստ Անգլիայի Հանրային Առողջապահության տվյալների, Մեծ Բրիտանիայում ՄԻԱՎ-ով ախտորոշված մարդկանց թիվը, սկսած 2014թ -ից, էականորեն նվազել է: Գեյ և բիսեքսուալ տղամարդկանց մոտ հայտնաբերվել են նոր համաճարակների նկատմամբ զգալի անկում, և այն նվազել է մինչև 73-% ով:Դա բացատրվում է, հակականխարգելիչ հաբերի պրոֆիլակտիկ օգտագործման փաստով:Վարակի ճնշումը2018 թ-ին, Մեծ Բրիտանիայում, ստուգում է անցել 103.800 մարդ ՄԻԱՎ – ի դեմ, և 93%-ի մոտ հայտնաբերվել է վարակը: Նրանցից՝ 97 %-ը այժմ ստանում է համապատասխան բուժում: Եվ այս 97 %-ը, որպես արդյունք, անվտանգ են, քանի որ չեն կարող փոխանցել վարակը:Գեյերի և բիսեքսուալ տղամարդկանց շրջանում ՄԻԱՎ-ի փոխանցումը 2014 թ.-ից սկսած 2300-ից նվազել է մինչև 800-ի:ՄԻԱՎ-ի թեստավորումը վերջին տասնամյակում մեծ աճ է գրանցել: Իսկ այն տղամարդկանց թիվը, ովքեր սեռական հարաբերություն են ունենում ՄԻԱՎ չախտորոշված տղամարդկանց հետ, կիսով չափ նվազել է, 2014-ից մինչև 2018 թվականը ընկած ժամանակահատվածում հասնելով ՝ 3600-ի:Ազդեցության փորձություն.Առողջապահության նախարար Մեթ Հանկոկը հայտարարել է, որ Մեծ Բրիտանիան մինչև 2030 թվականը կհասնի իր նպատակին, այն է՝ վերջ կդնի ՄԻԱՎ-ի վիրուսի փոխանցմանը/ կամ տարածմանը: «Ես իսկապես հավատում եմ, որ մենք կարող ենք և պետք է վերջ դնենք ՄԻԱՎ-ի փոխանցումը», - ասաց նա:«ՄԻԱՎ-ը այնքան ցավ և տառապանք է պատճառել շատերին, և իսկապես ցանկալի է տեսնել, որ վարակի փոխանցումը շարունակվում է նվազել Մեծ Բրիտանիայում»:Prep- ը այսօր ազատ վաճառքով հասանելի է Շոտլանդիայում բարձր ռիսկային հիվանդների համար, մինչդեռ Անգլիայում շատերը ստիպված են սպասել, մինչև որ կկարողանան օգտվել փորձնական թեստավորումից, որն առաջին անգամ իրականացվեց 2017-ի սեպտեմբերին:2019 թվականի հոկտեմբերի դրությամբ, Անգլիայում, մոտավորապես 15 մարդու մոտ հայտնաբերվել է ՄԻԱՎ, այն ընթացքում, երբ նրանք սպասում էին փորձնական ստուգման իրենց հերթին: Ի՞նչ է Prep-ը Հաբ, որը պետք է ընդունել ամեն օր կամ հարաբերություն ունենալուց առաջ, որը կկանխի ՄԻԱՎ վարակը: Եթե այն ընդունեն պարբերաբար, երբ պաշտպանված չեն, կամ հարաբերություն են ունենում ՄԻԱՎ-ով վարակված հիվանդի հետ, այն պաշտպանում է մարմի բջիջները և կանխում վիրուսի բազմացումը:Մեծ Բրիտանիայի Բժշկական հետազոտական խորհուրդը բացահայտել է 86% անկում ՄԻԱՎ վարակով հիվանդացողների մոտ՝ Prep օգտագործող գեյ տղամարդկանց մոտ և չօգտագործողների միջև: Սեքսապատոլոգների մեծ մասը նշում են, որ Prep – ի ճիշտ օգտագործումը տալիս է 100 % դրական ազդեցություն: Այն նախատեսված է սեռական հարաբերություն ունեցող այն տղամարդկանց համար, ում զուգընկերը առանց պաշտպանվելու է հարաբերվում կամ գտնվում բարձր ռիսկային գոտում, ինչպես նաև ՄԻԱՎ-ով չվարկաված և վիրուսից չպաշտպանված ամհատների համար: Հետազոտողները մեծ պահանջարկ են տեսնում դեղամիջոցի և նրա դրական ազդեցության նկատմամբ, ինչպես նաև նոր ՄԻԱՎ վարակների կանխարգելման համար: Ստանձնե՛ք պատասխանատվությունըՓիլ Սամբան (Պրեպստեր փաստաբանների խմբի ներկայացուցիչ) ԲԲՍ-ի Նյուզին նշել է, որքան խոստումնալից են նոր տվյալները, այնքան անհանգստացնող է Կառավարության կողմից Պրեպ-ի օգտագործումը ոչ մասայական չդարձնելը: Թվերը փաստում են, որ Պրեպ-ը կարող է մեծ ազդեցություն ունենալ ՄԻԱՎ-ի թեստավորման և ՄԻԱՎ-ի դեմ բուժման աճի միջև: Մենք իսկապես ապրում ենք ՄԻԱՎ-ի կանխարգելման նոր դարաշրջանում:Այնուամենայնիվ, Պրեպ-ը Անգլիայում, Առողջապահության ազգային ընկերության կողմից դեռ ազատ հասանելի չէ, և ՄԻԱՎ-ի ոչ ցանկալի վարակի փոխանցումը դեռ շարունակվում է, քաղաքական գործիչների կողմից ձգձգելու պատճառով:«Այսօր մենք բացահայտ դիմում ենք Մեթ Հենքոկին և նրա գործընկերներին. «Ստանձնե՛ք պատասխանատվությունը և ֆինանսավորեք Պրեպի ամբողջական ծառայությունը»:Ոչ վաղ ախտորոշումTerrence Higgins Trust /Տերենս Հիգինս Թրաստ/ բարեգործական ընկերությունը, ի դեմս քաղաքական գործերի գլխավոր ղեկավար Դեբբի Լեյկոկի / Debbie Laycock/, նշել է, այսօր անհրաժեշտ է կենտրոնանալ համայնքներից դուրս, ովքեր ուղղակիորեն առնչվում են ՄԻԱՀ-ի հետ: «Այն փաստը, որ ՄԻԱՎ-ի նոր ախտորոշումների 43%-ը բացահայտում ենք ուշ փուլում, մասնավորապես, հետերոսեքսուալ տղամարդկանց և 50 տարին բոլորած մարդկանց շրջանում, ուստի անհրաժեշտություն է այդ խմբերի հրատապ ներգրավվումը ՄԻԱՎ-ի շուրջ և նրանց կանոնավոր ստուգումը»:Ուշ շրջանում վարակի բացահայտումը 10 անգամ ավելացնում է մահվան ռիսկը ախտորոշումից հետո մեկ տարվա ընթացքում, քան եթե ունենք վաղ շրջանի ախտորոշում և անմիջապես բուժման գործընթաց: Վաղ շրջանում ախտորոշված և հակավիրուսային դեղամիջոցներ ընդունած մարդու կյանքի տևողություւնը նույնն է ընդհանուր բնակչության կյանքի տևողության հետ համեմատ: Նյութի հղումը. https://www.bbc.com/news/health-51122979?fbclid=IwAR0lRz0IJy7Ylr4C86v_2bjxu0kuh5qnZp841-3ggDuWtP0YLAplSoxbAd4
Երևանի 3-րդ մակարդակի ծննդօգնության կազմակերպությունները կցվել են մարզային հիմնարկներին
Մայրական և պերինատալ մահացության ու հիվանդացության ցուցանիշների նվազեցման, մանկաբարձական բուժօգնության որակի բարձրացման, մազից կախված (կրիտիկական) և մայրական մահվան դեպքերի (case studies) քննարկումների, ինչպես նաև մանկաբարձական տարածված ախտաբանությունների ու բարդությունների վարման ուղեցույցների շարունակական ուսուցման նպատակով` ՀՀ մայրաքաղաքի 3-րդ մակարդակի ծննդօգնության 6 բժշկական կազմակերպությունները, առողջապահության նախարարի 2019 թվականի հոկտեմբերի 24-ի No 3100 - Ա հրամանով, կցվել են մարզային ծննդօգնության հիմնարկներին: Այս մասին «Արմենպրես»-ին տեղեկացրին ՀՀ առողջապահության նախարարությունից։«Արդեն իսկ կազմվել է գիտելիքների շարունակական բարձրացմանն ուղղված սեմինարների ու քննարկումների, արտագնա այցելությունների ու հանդիպումների ժամանակացույց:Միաժամանակ, առաջիկայում ՀՀ առողջապահության նախարարության «Ակադեմիկոս Ս.Ավդալբեկյանի անվան առողջապահության ազգային ինստիտուտի» համապատաասխան ամբիոնը կազմակերպելու է մարզային այցեր` ուղղված բուժաշխատողների գիտելիքների, հմտությունների և ուսուցման գործընթացի կատարելագործմանը»,- ասվում է հաղորդագրության մեջ:
Սուր շնչառական վարակներով պայմանավորված իրավիճակը Հայաստանում
Հայաստանում շարունակում է արձանագրվել սուր շնչառական վարակներով և գրիպով պայմանավորված հիվանդացության աճ։ Այդ մասին են վկայում ամբուլատոր պոլիկլինիկական կազմակերպություններ դիմելիության ցուցանիշները, որը բնորոշ է ներկայիս սեզոնին: Այսպես` 2020 թվականի հունվարի 14-ին սուր շնչառական վարակներով դիմել է 1194, նախորդ տարվա նույն օրը` 1080 պացիենտ: Չնայած, որ նկատվում է ամբուլատոր պոլիկլինիկական կազմակերպություններ դիմելիության ցուցանիշների աճ, թոքաբորբերով դիմելիությունը նախորդ տարվա միևնույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է 1,9 անգամ:Հունվարի 14-ի դրությամբ` հանրապետության բժշկական կազմակերպություններում սուր շնչառական վարակներով հոսպիտալացվել է 725 հիվանդ (նախորդ տարվա համեմատ նվազում՝ 1,15 անգամ), որի 96,5%-ը մինչև 18 տարեկան երեխաներ են: Հիվանդների դիմելիության հիմնական բեռը դեռևս բաժին է ընկնում Երևանի մանկական ստացիոնարներին: Բժշկական կազմակերպությունների վերակենդանացման բաժանմունքներում բուժում է ստանում 40 հիվանդ (նախորդ տարվա 63-ի փոխարեն), որոնց մեծամասնությունը կազմում են մինչև 5 տարեկան երեխաները: Ծայրահեղ ծանր հիվանդներ՝ պայմանավորված հետգրիպային բարդություններով առկա չեն:Ընթացիկ տարվա հունվարի 13-ին արձանագրվել է սուր շնչառական վարակներով պայմանավորված 77 կանչ, նախորդ տարվա 119 կանչի փոխարեն, թոքաբորբերով՝ 17 կանչ, նախորդ տարվա 29 կանչի փոխարեն:Լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքները փաստում են, որ հանրապետությունում դեռևս շրջանառում են գրիպի Ա H1N1 և Բ տեսակները, ինչպես նաև շնչառական այլ վարակների հարուցիչներ (ռինովիրուս, բոկավիրուս, ռեսպիրատոր սինտիցիալ վիրուս, ադենովիրոս):Կրթական կազմակերպություններում շարունակվում է ջերմային ռեժիմի սահմանված ցուցանիշների պահպանման դիտարկումը։ Հունվարի 14-ի դրությամբ շեղումներ արձանագրվել են 138 դպրոցում և 23 մանկապարտեզում: Անհրաժեշտ միջոցառումներ ձեռնարկելու նպատակով առողջապահության նախարարությունը շեղումների մասին օրական տեղեկացնում է շահագրգիռ կառույցներին:Հիշեցենք, որ գրիպով չհիվանդանալու և հետգրիպային բարդություններից խուսափելու լավագույն միջոցը պատվաստումն է: Հանրապետության բոլոր պոլիկլինիկաներն ապահովված են սեզոնային գրիպի պատվաստանյութով: Բոլոր նրանք, ովքեր դեռ չեն ստացել սեզոնային գրիպի դեմ պատվաստում, կարող են դիմել իրենց հաշվառման պոլիկլինիկա և պատվաստվել, հատկապես՝ հղիները, 6 ամսականից մինչև 5 տարեկան երեխաները, 65 տարեկանից բարձր տարիքի անձինք, շաքարային դիաբետ, շնչառության օրգանների, սրտանոթային համակարգի, լյարդի, երիկամների քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող անձինք:Չնայած առողջապահության նախարարության հորդորներին, դեռևս խիստ ցածր է ռիսկի խմբերի ներկայացուցիչների սեզոնային գրիպի դեմ պատվաստումներում ընդգրկվածությունը, մասնավորապես՝· 6 ամսականից մինչև 5 տարեկան երեխաներ՝ 4,6%,· հղիներ՝ 3,1%,· քրոնիկ հիվանդներ՝ 7,9%,· 65-ից բարձր տարիքի անձինք՝ 1,5%:Սուր շնչառական վարակներով, գրիպով չհիվանդանալու, ինչպես նաև հետգրիպային բարդություններից խուսափելու նպատակով՝ առողջապահության նախարարությունը կրկին հորդորում է.· պատվաստվե´ք սեզոնային գրիպի դեմ՝ դիմելով Ձեր հաշվառման պոլիկլինիկա,· խուսափե´ք գրիպանման երևույթներով հիվանդների հետ շփումից,· եթե հիվանդ եք՝ մնացե´ք տանը,· եթե հիվանդ եք, հրավիրեք տեղամասային մանկաբույժին, թերապևտին կամ ընտանեկան բժշկին և մի´ զբաղվեք ինքնաբուժմամբ,· մի´ օգտագործեք հակաբիոտիկներ, քանի որ դրանք ցուցված չեն գրիպիև սուր շնչառական վարակների բուժման համար,· հագնվե´ք եղանակին համահունչ,· պահպանե´ք հազի և փռշտալու վարվելակարգը,· օգտագործե´ք հնարավորինս շատ հեղուկներ,· հաճախակի օդափոխե´ք փակ տարածքները,· հետևե´ք անձնական հիգիենային։Առողջապահության նախարարություն
Հայաստանում գրիպի Ա H1N1 ենթատեսակից մարդ է մահացել․ Ի՞նչ անել չվարակվելու համար
Եվրոպական տարածաշրջանի երկրներում շարունակվում է արձանագրվել սուր շնչառական վարակներով և գրիպով պայմանավորված հիվանդացության աճ։ Սուր շնչառական վարանկերով հիվանդացության աճ է արձանագրվում նաև Հայաստանի Հանրապետությունում, չնայած այն հանգամանքին, որ նախորդ տարվա միևնույն ժամանակահատվածի հետ համեմատ սուր շնչառական վարակներով և գրիպով պայմանավորված դեպքերը նվազել են, մասնավորապես՝ 2020 թվականի հունվարի 11-ի դրությամբ 1.2 անգամ նվազել է սուր շնչառական վարակներով պոլիկլինիկական կազմակերպություններ դիմելիությունը, 1.7 անգամ նվազել են նաև թոքաբորբերով հոսպիտալացումները:Ինչպես տեղեկացնում է ՀՀ Առողջապահության նախարարությունը, այսօր հանրապետության բժշկական կազմակերպություններում, սուր շնչառական վարակներով հոսպիտալացված է 668 հիվանդ (նախորդ տարվա համեմատ նվազում՝ 1,1 անգամ), որի 97,9%-ը կազմում են 0-18 տարեկան երեխաները: Հիվանդների դիմելիության հիմնական բեռը բաժին է ընկել Երևան քաղաքի մանկական ստացիոնարներին: Բոլոր հիվանդները ստանում են համապատասխան բուժում, ունեն լավացման դրական շարժընթաց: Բժշկական կազմակերպությունների վերակենդանացման բաժանմունքներում բուժում է ստանում 31 հիվանդ (նախորդ տարվա 50-ի փոխարեն), որոնց մեծամասնությունը կազմում են 0-5 տարեկան երեխաները:Իրականացվում է նաև ջերմային ռեժիմի սահմանված ցուցանիշների պահպանման դիտարկում կրթական կազմակերպություններում։ Հունվարի 10-ի դրությամբ շեղումներ արձանագրվել են 153 դպրոցում և 25 մանկապարտեզում: Անհրաժեշտ միջոցառումներ ձեռնարկելու նպատակով առողջապահության նախարարության կողմից շեղումների մասին օրական կտրվածքով տեղեկացվում է համապատասխան շահագրգիռ կառույցներին:Շարունակաբար իրականացվող լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքները փաստում են, որ հանրապետությունում, դեռևս նախորդ տարվա դեկտեմբերից, շրջանառում են գրիպի Ա H1N1 և Բ տեսակները, ինչպես նաև շնչառական այլ վարակների հարուցիչներ (ռինովիրուս, բոկավիրուս, ռեսպիրատոր սինտիցիալ վիրուս, ադենովիրոս):Ցավով հայտնում ենք, որ երեկ արձանագրվել է մահվան մեկ դեպք: Լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքում հաստատվել է գրիպի Ա H1N1 ենթատեսակը: Դեպքի համաճարակաբանական հետազոտության արդյունքում պարզվել է, որ հիվանդը բժշկական օգնության է դիմել ծայրահեղ ծանր վիճակում, շնչահեղձությամբ՝ հիվանդության 10-րդ օրը:Գրիպով չհիվանդանալու, ինչպես նաև հետգրիպային բարդություններից խուսափելու լավագույն միջոցը պատվաստումն է։ Նշենք,որ հանրապետության բոլոր պոլիկլինիկաներն ապահովված են սեզոնային գրիպի պատվաստանյութով, և բոլոր նրանք ովքեր դեռ չեն ստացել սեզոնային գրիպի դեմ պատվաստում, կարող են դիմել իրենց հաշվառման պոլիկլինիկա և պատվաստվել: Պատվաստումները կատարվում են կամավորության սկզբունքով, անվճար, պետական պատվերի շրջանակներում, և առողջ ազգաբնակչությունը ևս կարող է ստանալ պատվաստում։Պատվաստումները կատարվում են առաջնահերթություն տալով ռիսկի խմբերին, մասնավորապես՝հղիներ,6 ամսականից մինչև 5 տարեկան երեխաներ,65 տարեկանից բարձր տարիքի անձինք,շաքարային դիաբետ, շնչառության օրգանների, սրտանոթային համակարգի, լյարդի, երիկամների քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող անձինք,բուժաշխատողներ (մանկաբույժներ, ընտանեկան բժիշկներ, թերապևտներ, բուժքույրեր, ընդունարանի, շտապ օգնության, վերակենդանացման, քիթ-կոկորդ-ականջի բաժանմունքների բուժանձնակազմ, համաճարակաբաններ և համաճարակաբանի օգնականներ),զորակոչի ենթակա անձինք,փակ կազմակերպություններում գտնվող անձինք՝ մանկատան սաներ և սպասարկող անձնակազմ, դպրոց-ինտերնատների աշակերտներ և սպասարկող անձնակազմ, տարեցների և հաշմանդամների խնամքի կազմակերպություններում,հոգեկան առողջության կենտրոններում գտնվող անձինք և սպասարկող անձնակազմ:Սուր շնչառական վարակներով, գրիպովչհիվանդանալու,ինչպես նաևհետգրիպայինբարդություններիցխուսափելունպատակով՝ Առողջապահության նախարարությունը ԿՐԿԻՆ հորդորում է.պատվաստվե´ք սեզոնային գրիպի դեմ՝ դիմելով Ձեր հաշվառման պոլիկլինիկա,խուսափե´ք գրիպանման երևույթներով հիվանդների հետ շփումից,եթե հիվանդ եք՝ մնացե´ք տանը,եթե հիվանդ եք, հրավիրեք տեղամասային մանկաբույժին, թերապևտին կամ ընտանեկան բժշկին և մի´ զբաղվեք ինքնաբուժմամբ,մի´ օգտագործեք հակաբիոտիկներ, քանի որ դրանք ցուցված չեն գրիպիև սուր շնչառական վարակների բուժման համար,հագնվե´ք եղանակին համահունչ,պահպանե´ք հազի և փռշտալու վարվելակարգը,օգտագործե´ք հնարավորինս շատ հեղուկներ,հաճախակի օդափոխե´ք փակ տարածքները,հետևե´ք անձնական հիգիենային։
Ինչպե՞ս պետք է կազմակերպվի դպրոցների ջեռուցումը, քանի՞ աստիճան պետք է լինի դասասենյակում
Դպրոցներում ու մանկապարտեզներում դասապրոցեսի մեկնարկին ընդառաջ` ԱԱՏՄ-ն ուսումնական հաստատություններին խստորեն հորդորում է պահպանել ջեռուցման նորմերը։Առնվազն 18-22 աստիճան ցելսիուս ջերմաստիճան պետք է ապահովվի դասարաններում, ուսումնական կաբինետներում, դասախոսությունների լսարանում, գրադարանում, բուժկետում (բժշկի կաբինետ), մարզադահլիճի հանդերձարաններում, լաբորատորիաներում, խմբակային պարապմունքների սենյակներում, հանդիսությունների դահլիճում։Արգելվում է ջեռուցումը վառարաններով։Ինչպե՞ս պետք է կազմակերպվի դպրոցների ջեռուցումը, քանի՞ աստիճան պետք է լինի դասասենյակում։Առողջապահության նախարարի 12-Ն հրամանով սահմանվում են դպրոցներին ներկայացվող պահանջները: Հրամանը ստորագրվել է 2017 թվականի մարտի 28-ին: Օրենքն ուժի մեջ է մտել նույն տարվա մայիսի 12-ից։Ինչպե՞ս պետք է կազմակերպվի դպրոցների ջեռուցումը, քանի՞ աստիճան պետք է լինի դասասենյակում։Նախարի հրամանի 4-րդ գլխով սահմանվում են շահագործվող հաստատությունների օդի ջերմային ռեժիմին ներկայացվող պահանջները, որի համաձայն`Հաստատությունում վառարանային ջեռուցում չի թույլատրվում:Հաստատության ուսումնական սենքերը լիարժեք օդափոխվում են դասամիջոցներին, իսկ ռեկրեացիաները` դասերի ընթացքում: Դասերի ավարտից հետո և դասերից առաջ, ինչպես նաև առաջին ու երկրորդ հերթափոխերի միջև ընդմիջման ժամանակ կատարվում է սենքերի միջանցիկ օդափոխություն:Միջանցիկ օդափոխության տևողությունը որոշվում է ելնելով եղանակային պայմաններից և համապատասխանում է հավելված 3-ում սահմանված պահանջներին:Հաստատության սենքերում ապահովվում է օդի հետևյալ ջերմաստիճանը.1) դասարաններում, ուսումնական կաբինետներում, դասախոսությունների լսարանում, գրադարանում, բուժկետում (բժշկի կաբինետ), մարզադահլիճի հանդերձարաններում, լաբորատորիաներում, խմբակային պարապմունքների սենյակներում, հանդիսությունների դահլիճում` առնվազն 18-22 աստիճան ցելսիուս,2) ուսումնական արհեստանոցներում, նախասրահում, հանդերձարանում և ռեկրեացիաներում ցուրտ եղանակային պայմաններում՝ առնվազն 18-20 աստիճան ցելսիուս, իսկ մարզադահլիճում՝ 17-19 աստիճան ցելսիուս:Հաստատության մարզադահլիճում դասերի ժամանակ 5 աստիճան ցելսիուսից բարձր արտաքին ջերմաստիճանի պայմաններում բացվում են մեկ-երկու պատուհան:Ավելի ցածր ջերմաստիճանի դեպքում, մարզադահլիճում պարապմունքներն անցկացվում են բաց օդանցքներով, իսկ միջանցիկ օդափոխությունը կատարվում է դասամիջոցների ժամանակ՝ սովորողների բացակայությամբ:Հաստատությունների սենքերում ապահովվում է օդի հարաբերական խոնավությունը` 40-60 տոկոսի սահմաններում:Հաստատության տեխնոլոգիա առարկայի ուսուցման արհեստանոցներում, որտեղ հաստոցների և սարքավորումների վրա աշխատանքը կապված է ջերմության և փոշու արտազատման հետ, տեղադրվում է տեղային արտաձիգ մեխանիկական օդափոխություն:
Ինչ և ինչպես ուտել Ամանորին
Ամանորի տոներից ավանդական խորհուրդներ, որոնք կօգնեն թունավորումներն ու մարսողական խանգարումները կանխելու համարՇատ հաճախ տոնական օրերին սնունդը կարող է պատճառ դառնալ ոչ միայն սննդային թունավորումների, այլև մարսողական համակարգի տարբեր բնույթի խանգարումների, եթե չարաշահեք դժվարամարս կամ միմյանց հետ ոչ համատեղելի մթերքներ: Ստորև ներկայացնում ենք ճիշտ սնվելու կանոնները.1. Սահմանափակե՛լ տապակած և ճարպոտ կերակրատեսակների օգտագործումը: Նախապատվությունը տալ եփման, շոգեխաշման, ջեռեփման եղանակով պատրաստված սնունդին:2. Սահմանափակե՛լ շաքարի օգտագործումը, որի չարաշահումը կարող է պատճառ դառնալ ճարպակալման և աղիների միկրոֆլորայի խանգարման: Պետք է հնարավորինս քիչ օգտագործել թխվածք, կրեմային հրուշակեղեն, կոնֆետ, հյութեր և գազավորված ըմպելիք:3. Նախապատվությունը տա՛լ մրգին և բանջարեղենին, որոնք հարուստ են վիտամիններով, հանքային տարերով և ածխաջրերով:4. Սնվե՛լ չափավոր. սնունդը պետք է ընդունել քիչ քանակներով, ընդմիջումներով: Պետք չէ փորձել սեղանին դրված բոլոր կերակրատեսակներից: Որքան բազմազան է միանվագ օգտագործած սնունդը, այնքան մեծ է ծանրաբեռնվածությունը մարսողական համակարգի վրա և օրգանիզմն ի վիճակի չի լինում մարսել այդ ամբողջը:5. Պահպանե՛լ սննդի ընդունման ռեժիմը` օրվա ընթացքում 4-5 անգամ: Այն հատկապես կարևոր է երեխաների համար: Անհրաժեշտ է պահպանել երեխաների սննդակարգը և սնման ռեժիմը, քանի որ երեխաների փխրուն օրգանիզմն ավելի զգայուն է սննդակարգի փոփոխությունների նկատմամբ:6. Սահմանափակե՛լ ալկոհոլի օգտագործումը, չչարաշահել: Պետք է իմանալ, որ ալկոհոլի հետ անհամատեղելի են քացախը, սունկը, թուրինջը:
«Հոսպիտալ մենեջմենթ»
«Հոսպիտալ մենեջմենթ» Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանում դեկտեմբերի 6-ին մեկնարկեց «Հոսպիտալ մենեջմենթ» կարճաժամկետ դասընթացը։ Դասընթացին մասնակցել կարող են ՀՀ բժշկական կազմակերպությունների և նրանց ստորաբաժանումների ղեկավարները, ավագ բուժաշխատողները ինչպես նաև բժշկական կազմակերպությունների վարչական մասին ղեկավար անձնակազմը։ Դասընթացի բացմանը մասնակիցներին ողջունեց ՀՊՏՀ ռեկտորի պաշտոնակատար Դիանա Գալոյանը։ Կարևորելով կարճաժամկետ դասընթացների արդյունավետությունն ու արդիականությունը՝ որոնք արդեն իրականացվում են համալսարանում, Դիանա Գալոյանը նշեց, որ ըստ ամենայնի, նոր ուսումնական տարվանից կներդրվի առողջապահական ոլորտին ուղղված նոր մագիստրոսական կրթական ծրագիր: Մասնակիցներին ողջունեց նաև Ազգային Բժշկական Պալատի նախագահ Նարեկ Վանեսյանը՝ վստահեցնելով, որ մասնակիցներն իրենց կազմակերպություններ կվերադառնան նոր փորձով և հմտություններով։ Բարձրակարգ մասնագիտական որակներով հարստացած՝ դասընթացի ավարտից հետո մասնակիցները ձեռքբերած գիտելիքներով, միջազգային չափորոշիչներն ու որակի տարբեր համակարգերի ցուցիչները կիրառելով, կկարողանան մշակել բժշկական կազմակերպության կամ վերջինիս որևէ ստորաբաժանման զարգացմանն ուղղված ռազմավարություն։ Երկամսյան ուսումնառության ընթացքում մասնակիցները պրակտիկ օրինակներով կսովորեն, թե ինչպես կառավարել կազմակերպության կամ նրա ստորաբաժանման գործընթացները, ֆինանսները, մարքեթինգային քաղաքականությունը, ՍՄՄ, գովազդի խթանման քաղաքականությունը։ Այն ներառում է նաև մարդկային ռեսուրսների կառավարումը, ներհիվանդանոցային վարակների կառավարումը։ Դասընթացի բանախոսներն են առողջապահական ոլորտի առաջատար մասնագետներ Աննա Մարտիրոսյանը, Կարեն Վարդանյանը, Ծաղիկ Վարդանյանը, Ժորա Սերոբյանը, Անուշ Պողոսյանը, Կարինե Գաբրիելյանը, Լուսինե Պետրոսյանը, Նարեկ Վանեսյանը։ «Հոսպիտալ մենեջմենթ» կարճաժամկետ դասընթացի ծրագիրը հաստատվել է ՀՀ ԱՆ հրամանով։ Ավարտին մասնակիցները կստանան վկայականեր, նրանց կշնորհվի շարունակական մասնագիտական զարգացման (ՇՄԶ) 54 տեսական և 9 գործնական կրեդիտ: Կազմակերպիչներն են՝ ՀՊՏՀ, Ազգային Բժշկական Պալատը։
Պատվաստումները կյանքեր են փրկում»` աշխատաժողով Երևանում
Մեկնարկել է «Պատվաստումները կյանքեր են փրկում» թեմայով աշխատաժողովը, որին մասնակցել է առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը: Նախարարը բացման խոսքում նշել է, որ իմունականխարգելումն առողջապահության տնտեսապես արդյունավետ ռազմավարություններից է: Պատվաստանյութերի լայնածավալ կիրառումը մեծ հեղափոխություն էր վարակիչ հիվանդությունների դեմ պայքարի գործում, ընդհուպ՝ մինչև դրանց վերացումը, որի արդյունքում աշխարհում կտրուկ նվազել են ինչպես կառավարելի հիվանդությունների մակարդակը, այնպես էլ այդ հիվանդությունների պատճառով մահվան դեպքերը: Արսեն Թորոսյանն ուշադրություն է դարձրել նաև մարդու պապիլոմավիրուսի պատվաստումների կարևորությանը: «Հայաստանում տարեցտարի ակտիվանում է հակապատվաստումային շարժումը՝ նպաստելով պատվաստումներից հրաժարվողների թվի աճին: Նման միտումների շարունակության դեպքում կանխատեսվում է Հայաստանում արդեն իսկ վերացված կարմրուկ, կարմրախտ, փայտացում, պոլիոմիելիտ, դիֆթերիա հիվանդությունների հետվերադարձ և կառավարելի վարակիչ հիվանդությունների առումով անբարենպաստ համաճարակային իրավիճակի առաջացում», - ասել է նախարարը: «Արաբկիր» բժշկական համալիր - երեխաների և դեռահասների առողջության ինստիտուտի գիտական ղեկավար Արա Բաբլոյանը պատվաստումների համատեքստում կարևորել է երեխայի իրավունքը` ապրելու կանխարգելվող վարակիչ հիվանդություններից զերծ միջավայրում: Նա ընդգծել է նաև բուժաշխատողների դերը, ովքեր իրականացնում են առողջության պահպանման համար կարևորագույն առաքելություն և ահռելի ազդեցություն կարող են ունենալ պատվաստումների նկատմամբ ծնողների վստահության ձևավորման գործում` լիարժեք ներկայացնելով պատվաստումների առավելություններն ու կարևորությունը: Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի գլխավոր տնօրենի տեղակալ Գայանե Սահակյանը ներկայացրել է 2016-2020 թվականների իմունականխարգելման ազգային ծրագրի նպատակների հասանելիության արդյունքները (պոլիոմիելիտից ազատ, կարմրուկից և կարմրախտից էլիմինացված՝ վիրուսների տեղական շրջանառության ընդհատում, նոր պատվաստանյութերով ավելի շատ հիվանդությունների վերահսկում, ֆինանսական կայունություն և այլն), ինչպես նաև` պատվաստումների նկատմամբ անվստահության հիմնական պատճառները: «Կոչ եմ անում աշխատաժողովի բոլոր մասնակիցներին ակտիվորեն քննարկել և բացահայտել պատվաստումների նկատմամբ անվստահության պատճառները, ոլորտում առկա մտահոգությունները, խնդիրները, խոչընդոտները և լսել դրանց լուծմանը կամ մեղմացմանը հասցեագրված առաջարկությունները», - ասել է Արսեն Թորոսյանը: moh.am
Գործընկերները